Na rynku dostępny jest ogromny wybór materiałów, z jakich można wykonać elewację. Producenci coraz chętniej sięgają po materiały nietypowe, np. po beton architektoniczny, który daje nieraz bardzo zaskakujące efekty wizualne. Z kolei jednym z najbardziej prestiżowych sposobów wykończenia budynku są elewacje z płyt kamiennych, szczególnie popularne w biurowcach, apartamentowcach, budynkach użyteczności publicznej, ale również na budynkach jednorodzinnych. Wciąż jednak bodaj najbardziej tradycyjnym i stosowanym od wieków materiałem konstrukcyjnym jest cegła.
– Kojarzy nam się z trwałością, solidnością oraz swego rodzaju prestiżem. Obecnie na rynku mamy szereg producentów oraz dostawców cegieł/bloczków elewacyjnych. Oprócz popularnego klinkieru, cegieł ręcznie formowanych czy ceramiki elewacyjnej, mamy również cegły i bloczki betonowe oraz silikatowe – mówi Sylwester Trześniewski. – Jednak niezależnie od materiału, jaki wybierzemy, mury elewacyjne wymagają „wsparcia” w postaci kotew, elementów nadprożowych czy wentylacyjnych. Ważne jest też zachowanie odpowiednich dylatacji, które pozwolą na swobodną pracę elewacji bez ryzyka jej pękania – dodaje.
fot. NOVA Sp. z o.o.
Dylatacje i podparcia elewacji
Ściana elewacyjna jest szczególnie wyeksponowana na działanie czynników atmosferycznych (woda, wiatr, śnieg). Podlega też wpływom dobowych i rocznych amplitud temperatur.
– Dlatego też projektując i wykonując elewacje powinniśmy przewidzieć możliwość jej pracy w zakresie rozszerzania oraz skurczu – podpowiada Sylwester Trześniewski. – Podobnie jak w przypadku dużych posadzek, elewację należy podzielić na pola, które będą mogły swobodnie i niezależnie pracować – dodaje.
Dylatacje na ogół wykonuje się w narożnikach budynków, w przypadku zmian w wysokościach posadowienia, w długich lub wysokich ścianach, w miejscach uskoków (bądź zmiany wysokości), w miejscach zdylatowania konstrukcji budynków.
Odległości między dylatacjami są uzależnione od nasłonecznienia elewacji (strony świata), materiału elewacyjnego oraz stopnia i sposobu zbrojenia.
Wszystkie jednak powinny być wypełnione trwale plastyczną i odporną na warunki atmosferyczne fugą. W tym celu na ogół stosuje się taśmę rozprężną.
fot. NOVA Sp. z o.o.
Kotwienie elewacji
Przepisy i normy dotyczące konstrukcji murowych niezbrojonych są bardzo surowe. Aby je spełnić, do ich wykonania należy zastosować odpowiedni materiał.
– Jedynym materiałem, który nadaje się do wykonywania kotew, jest stal nierdzewna. Wszystkie kotwy zabezpieczane powierzchniowo są niedoskonałe dlatego, że w czasie ich montażu i pracy w murze, łatwo
może zostać uszkodzona warstwa ochronna, co spowoduje powstawanie korozji. Ponieważ kotwy muszą mieć wysoką wytrzymałość na ściskanie i rozciąganie, nie można ryzykować – ostrzega Sylwester Trześniewski.
Kotwy powinny być ponadto wykonane z materiału na tyle elastycznego, żeby umożliwić oddzielną pracę elewacji i ściany zasadniczej. Zbyt sztywne mogą np. doprowadzić do spękania elewacji. Jak jednak dobrać rozmieszczenie i ilość kotew na m²?
– To zależy od parcia i ssania wiatru w danej strefie, odległości elewacji od ściany nośnej, powierzchni ściany, nasłonecznienia oraz innych czynników, dlatego liczba kotew powinna być każdorazowo przeliczona przez konstruktora – komentuje Sylwester Trześniewski.
Dostępne są kotwy wkładane w spoiny (typ NL do zaprawy tradycyjnej lub typ PRIK – stosowany w przypadku, kiedy jedna ze ścian lub obie są wznoszone na cienkie spoiny) oraz kotwy do późniejszego montażu (wkręcane lub wbijane). Do kotew należy też dobrać odpowiednie akcesoria uzupełniające: krążki dociskowe, które stabilizują warstwę ocieplenia w murze szczelinowym oraz kołki rozporowe.
fot. NOVA Sp. z o.o.
Nadproża – montaż
Nadproża to bardzo ważny element konstrukcyjny, gdzie nie ma miejsca na żadne kompromisy. Nadproże musi być dobrze zaprojektowanie pod względem konstrukcyjnym i właściwie wykonane, gdyż brak należytej staranności w tym zakresie może mieć bardzo poważne skutki, z odpadaniem fragmentów elewacji włącznie.
– Istnieje kilka systemów budowania nadproży: od najprostszych z użyciem zbrojenia bądź kątowników, do najbardziej skomplikowanych, stawianych na konsolach lub wieszanych na prefabrykatach – mówi Sylwester Trześniewski.
Jeżeli nie chcemy zachowywać widocznej belki nadprożowej, to dobrą możliwością są nadproża w systemie Murfor. Zbrojenie Murfor (uzupełnione strzemionami LHK) nadaje się do przezbrojenia muru w strefie nadprożowej, zastępując w ten sposób tradycyjną belkę nadprożową. Jest to niezwykle istotne w ścianach elewacyjnych, gdzie w sposób bardzo estetyczny (całość zbrojenia jest schowana w zaprawie) można przesklepiać otwory o rozpiętości do kilku metrów.
fot. NOVA Sp. z o.o.
– W przypadkach, kiedy proporcja wysokości muru nad nadprożem do rozpiętości okna jest zachwiana lub po krawędzi okna jest prowadzona dylatacja i nie da się standardowo użyć zbrojenia Murfor, należy zastosować wieszaki mocowane do żelbetu w ścianie konstrukcyjnej budynku – podpowiada Sylwester Trześniewski.
Z kolei w przypadku okien narożnych, w długich otworach z wysoką tarczą muru, w oknach, gdzie cegły pierwszej warstwy układane są na tzw. głęboką rolkę czy w poziomach, gdzie prowadzona jest dylatacja pozioma, stosuje się nadproża na konsolach.
Nadproża to jednak nie tylko ważny element konstrukcyjny elewacji. Ciekawie zaprojektowane mogą też pełnić funkcję estetyczną, wpływając na ogólny wygląd elewacji.
fot. NOVA Sp. z o.o.
Wentylacja elewacji
Aby w czasie eksploatacji na powierzchni elewacji nie powstawały białe wykwity, konieczne jest stworzenie jej warunków do tego, by mogła „oddychać”. Do tego służą puszki wentylacyjno-odwadniające, które umożliwiają wentylację murów szczelinowych oraz wypływ skroplin pary wodnej na zewnątrz muru.
– Dodatkowo puszki zabezpieczają wnętrze ściany szczelinowej przed gryzoniami i większymi owadami (kratka w zewnętrznej części) oraz wodami opadowymi (specjalne wyprofilowanie wewnątrz puszki) – mówi Sylwester Trześniewski.
Umieszczone na dole i na górze elewacji oraz pod i nad oknami puszki pozwalają w niedrogi sposób zapewnić elewacji i murom właściwą wentylację. W przypadku elewacji wyższych niż 6 m konieczne jest wykonanie dodatkowych rzędów puszek.
fot. NOVA Sp. z o.o.
Elewacja na konsolach
Czasem wykonanie elewacji metodą tradycyjną nie jest możliwe. Dotyczy to sytuacji, w której nie można oprzeć całości na ściance dociskowej prowadzonej od poszerzonego w tym celu fundamentu, np. w przypadku renowacji starego budynku.
– W takiej sytuacji stosujemy specjalne konsole ze stali nierdzewnej, pełniące funkcję zastępczego fundamentu, który w sposób praktycznie bezmostkowy pozwala wykonać podparcie pod ścianę elewacyjną – informuje Sylwester Trześniewski.
Standardowa konsola składa się z kątownika osadzonego na jednym lub kilku wieszakach o różnych kształtach i wysięgach, dopasowywanych do konstrukcji danego obiektu. Są one mocowane za pomocą kotew chemicznych.
– Trzeba pamiętać o tym, że konsole powinniśmy mocować do takiego elementu konstrukcyjnego, który jest zdolny do przeniesienia przekazywanych obciążeń, np. wieńce, belki, stropy lub ściany żelbetowe, rzadziej dociążone ściany murowane z ceramiki pełnej, betonu lub silikatu – mówi Sylwester Trześniewski.
Oprócz fundamentu zastępczego, za pomocą konsol można wykonać także dylatacje poziome oraz nadproża w sytuacji, gdy otwory okienne są szczególnie długie lub narożne.
Więcej informacji na stronie: www.zamocowaniaelewacji.pl
